Fundamenty państwa prawa

Category: porady prawne 817 0

Teoretycznie fundament zawsze jest jednej i tylko jego niepodzielność oraz trwałość, stabilność i odporność na czynniki zewnętrzne, jest w stanie zapewnić całej konstrukcji zbudowanej na tym fundamencie długie i owocne trwanie mimo najróżniejszych trzęsień i presji zewnętrznej. W przypadku konstrukcji jaką jest państwo praworządne takim fundamentem jest z całą pewnością Konstytucja i tylko jej kompletne poszanowanie, przestrzeganie i pilnowanie, może zagwarantować w XXI wieku państwom względnie stabilne funkcjonowanie. W rzeczywistości jednak na stabilność konstrukcji fundamentów wpływa wiele różnych czynników, takich jak zastosowana technologia wylewania fundamentów, odpowiednie materiały budowlane czy czas, w jakim udało się wszystkie fundamenty lub ich fragmenty wylać. Podobnie jest w przypadku państwa prawa – nawet jeśli posiada ono Konstytucję, która jest w miarę nowoczesna i odporna na najróżniejsze manipulacje czy polityczny populizm, to jednak do odniesienia finalnego sukcesu, jakim jest utrzymanie tego państwa w prawnych ryzach, konieczne jest wspólne uzupełnianie się wielu elementów i czynników oraz żywe zainteresowanie i liczne starania osób, które mają w tym systemie ustrojowym konstytucyjnym uprzywilejowaną pozycję.

Konstytucja stanowi najważniejszy człon i element całego tego system, ponieważ to ona sankcjonuje w ogóle możliwość funkcjonowania poszczególnych organów władzy, dokładnie opisuje sposób wybierania władzy w wyborach, jej kompetencje i obowiązki względem Narodu, a nawet przewiduje konkretne metody odwoływana czy obalania rządów przez Narodów, jako jedynego suwerena woli wszystkich obywateli. W zależności od Konstytucji i kraju bardzo różne mogą być prawa i obowiązki narzucane przez ten akt normatywny – jedne będą bardzo wyraźnie zaznaczały przynależność państwa i obywateli do jakiejś grupy wyznaniowej, inne będą stawiały na równouprawnienie obywateli i prawo do wiary czy przekonań całkowicie odrębnych od większości społeczeństwa, o ile te nie uderzają w oczywisty sposób w dobra uniwersalne i wartości naturalne jak godność ludzka. W każdej Konstytucji znaleźć można natomiast rozdziały mówiące o tym, co i w jakich procedurach można zrobić z ustawami lub organami władzy, które nie przestrzegają nadrzędnego charakteru Konstytucji, podważając kluczowe wyznaczniki tego aktu normatywnego w swoich działaniach politycznych.

Powoływane są przez Konstytucję do życia chociażby Sądy i Trybunały, które mają wyjątkową rolę do spełnienia w każdym systemie demokratycznym, a których rola względem innych rodzajów władzy może jest szczególna, ale wcale nie uprzywilejowana. To bowiem Sądy i Trybunały są tym rodzajem władzy, który w ramach funkcjonowania trójpodziału jako jedyne szczerze i obiektywnie biorą sobie w obronę interesy obywateli, rozbierając często ustawy czy rozporządzenia na części pierwsze w celu ustalenia praprzyczyny jakiegoś społecznego konfliktu czy problemu prawnego sensu stricte. Bez umocowania Sądów i Trybunałów w Konstytucji o odpowiednią kontrolę równego trójpodziału władz, byłoby niesamowicie ciężko. Poniekąd naturalne dla przedstawicieli dwóch pozostałych władz – wykonawczej i ustawodawczej, jest próba przynajmniej umiarkowanego, politycznego przejęcia wpływu nad działaniami tej trzeciej władzy sądowniczej, która stanowi w warunkach liberalnych swoisty bufor bezpieczeństwa.

Sama Konstytucja wspierana nawet najbardziej profesjonalnym, merytoryczny, niezawisłym i wolnym od politycznych nacisków Trybunałem Konstytucyjnym, nigdy nie jest wystarczającym zabezpieczeniem dla praworządności państwa. Pokusa i ryzyko manipulowania przy systemie sądownictwa dla przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej, którzy przejęliby dominującą większość we wszystkich ośrodkach władzy – są zbyt duże, a możliwości manipulacji przy systemie ustrojowym państwa są po prostu zbyt liczne. Dlatego bardzo ważne jest także sprawne działanie organizacji pożytku publicznego czy organizacji pozarządowych, których celem jest chociażby badanie stanu przestrzegania praw człowieka i obywatela w kraju – ich negatywne rekomendacje czy raporty z przestrzegania zasad praworządności w danym państwie są nie tylko papierem analizowanych przez nie same, ale trafiają do międzynarodowych organizacji jak ONZ, Unia Europejska czy FARE.

Organizacje pozarządowe, liczne towarzystwa i fundacje, mają bardzo ważną rolę do odegrania w całym liberalnym systemie prawno-ustrojowym, ale same również mogą być dość skutecznie poniżane, blokowane czy ograniczane przez władzę, która nie będzie chciała szanować demokratycznych liberalnych zasad współżycia społecznego. O ile są wspierane przez silne, obiektywne i wolne media, przeważnie mają bardzo wpływowego sojusznika w walce z niesprawiedliwością, ale również media mogą być prawnie blokowane lub przynajmniej spychane na drugi i trzeci plan przez władzę. Ostatecznym i jedynym gwarantem tego, że państwo nie oddali się za bardzo od demokracji i praworządności, są obywatele i wolne obywatelskie społeczeństwo, które będzie wykształcone, świadome i zdeterminowane na tyle, aby wszelkie oznaki zamachu na prawo i ustrój natychmiast wychwytywać i potępiać, także w masowych akcjach protestacyjnych na ulicach miast.

Related Articles

Add Comment